Nguyên nhân gây viêm mũi xoang xuất tiết và cách điều trị

Viêm mũi xoang xuất tiết là tình trạng viêm xoang tiết dịch nhiều, làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh. Nếu tình trạng này kéo dài, thường xuyên tái phát sẽ có nguy cơ phát triển thành mãn tính. 

1. Viêm mũi xoang xuất tiết là gì?

Bệnh viêm mũi xoang xuất tiết hay còn gọi là viêm mũi xung huyết, xảy ra khi có tăng tiết dịch nhầy một cách bất thường kèm theo tình trạng nhiễm trùng, viêm đỏ, phù nề ở lớp niêm mạc mũi xoang do tiếp xúc với vi khuẩn, virus, khói thuốc lá hoặc do thay đổi thời tiết… Các dấu hiệu của viêm mũi xoang xuất tiết có thể kéo dài từ 5 – 7 ngày rồi có khuynh hướng tự khỏi. Nhưng có một số trường hợp do không được điều trị sớm khiến bệnh ngày càng diễn tiến phức tạp hơn và có thể gây ra biến chứng.

Cả người lớn và trẻ em đều có thể bị viêm mũi xoang xuất tiết nhất là những người có sức đề kháng yếu hoặc sống trong môi trường bị ô nhiễm là có nguy cơ mắc bệnh lý này. Nếu bệnh không được điều trị sẽ có thể chuyển sang giai đoạn mãn tính khiến việc điều trị khó khăn và bệnh có thể tái phát làm ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của người bệnh.

2. Nguyên nhân gây viêm mũi xoang xuất tiết

Bệnh viêm mũi xoang xuất tiết có thể xảy ra do một số nguyên nhân chính sau:

• Nhiễm trùng: Do virus, vi khuẩn hay nấm tấn công vào xoang mũi gây nhiễm trùng và làm tăng tiết dịch nhầy.
• Thay đổi khí hậu: Thời tiết chuyển mùa, thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại, độ ẩm không khí thấp… đều có thể gây xung huyết và kích thích sản sinh nhiều dịch nhầy trong mũi xoang.
• Môi trường sống: Người sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, chứa nhiều hóa chất, khói bụi, chất thải hay khí đốt cũng là nguyên nhân gây viêm mũi xoang xuất tiết.
• Cấu trúc mũi bất thường: Người bệnh gặp các vấn đề như lệch vách ngăn mũi hay biến dạng mũi sau phẫu thuật đều có thể khiến cho lớp bảo vệ niêm mạc mũi mất đi khả năng phòng vệ khi bị virus, vi khuẩn tấn công – tác nhân gây bệnh phát triển mạnh có thể dẫn đến bệnh viêm mũi xoang xuất tiết.
• Do bệnh lý: Viêm xoang, viêm mũi thông thường nếu không được kiểm soát tốt cũng có thể dẫn đến xung huyết, tăng tiết chất nhầy bất thường ở niêm mạc mũi.

3. Những đối tượng nào dễ bị viêm mũi xoang xuất tiết?

Các đối tượng dễ bị viêm mũi xoang xuất tiết có:

• Người có hệ miễn dịch suy giảm, cơ thể gầy yếu
• Người có tiền sử mắc các bệnh lý khác ở đường hô hấp như viêm xoang mãn tính, viêm mũi dị ứng
• Trẻ em, bà bầu hay người cao tuổi có sức đề kháng kém
• Người làm việc trong các khu công nghiệp hay công trường xây dựng thường xuyên phải tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất

4. Các dạng viêm mũi xoang xuất tiết thường gặp

Bệnh viêm mũi xoang xuất tiết có các dạng sau:

• Viêm mũi xoang xuất tiết phù nề: Bệnh này chủ yếu gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh khởi phát sau khi tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên gây kích ứng, viêm nhiễm, phù nề và làm tăng tiết dịch ở niêm mạc mũi dẫn đến nghẹt mũi, sưng đau mũi.
• Viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm: Bệnh viêm xoang mũi cấp và mãn tính không được điều trị tốt cho thể dẫn đến viêm mũi xoang tiết bội nhiễm. Biểu hiện là tuyến dịch nhầy hoạt động quá mức làm chất nhầy tiết ra nhiều, niêm mạc mũi sưng dày, phần cuống dưới có dấu hiệu sưng to và sung huyết, lông chuyển cũng bị mất dần gây tồn ứ dịch trong xoang.

5. Triệu chứng bệnh viêm mũi xoang xuất tiết

Có thể nhận biết bệnh viêm mũi xoang xuất tiết qua các triệu chứng sau:

• Nghẹt mũi kéo dài và nghiêm trọng
• Cuống mũi sưng to, phù nề
• Xung huyết niêm mạc mũi
• Dịch nhầy trong mũi tiết ra nhiều và ứ đọng bên trong gây khó thở
• Chất nhầy từ mũi chảy ngược xuống họng thường xuyên
• Dịch nhầy đặc quánh, có mùi hôi và màu sắc bất thường
• Đau nhức mũi, cơn đau có thể tăng nặng hơn vào ban đêm, nhất là lúc sáng sớm
• Khả năng ngửi mùi kém do mất khứu giác tạm thời hoặc vĩnh viễn

Ngoài ra các triệu chứng khác có thể gặp là ù tai, mệt mỏi, đau họng…

6. Viêm mũi xoang xuất tiết có nguy hiểm không?

Bệnh viêm mũi xoang xuất tiết khi kéo dài sẽ tiến triển thành mãn tính ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh và khiến việc điều trị trở nên khó khăn. Những biến chứng người bệnh có thể gặp như:

• Viêm tai giữa
• Viêm họng
• Viêm amidan
• Suy giảm thị lực, viêm túi lệ
• Ù tai
• Giảm thính lực hoặc trường hợp nặng có thể bị điếc
• Tổn thương não bộ, áp xe não, viêm màng não…

7. Chẩn đoán viêm mũi xoang xuất tiết

Bác sĩ sẽ thăm khám tiền sử, bệnh sử của người bệnh và tiến hành soi mũi trước để kiểm tra tình trạng xung huyết, chất nhầy mủ, dị hình vách ngăn,… Bác sĩ cũng có thể yêu cầu nội soi mũi để phát hiện tổn thương phù nề, xung huyết, mủ nhầy tại phức hợp lỗ ngành và ngách sàng bướm,… và đồng thời lấy bệnh phẩm từ khe giữa để làm xét nghiệm. Bác sĩ cũng có thể chỉ định thêm các xét nghiệm cần thiết khác như chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ,… để chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh.

Việc chẩn đoán viêm mũi xoang xuất tiết cũng là để  phân biệt với các bệnh lý khác là:

• Viêm mũi xoang do virus (cảm cúm): Do triệu chứng hai bệnh lày giống nhau mà  người bệnh có thể nhầm viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm với cảm cúm. Tuy nhiên sẽ thấy có mủ trong hốc mũi, nhất là khi các triệu chứng viêm mũi xấu đi hoặc kéo dài hơn 10 ngày khi thăm khám với bệnh viêm xoang xuất tiết bội nhiễm.
• Một số bệnh lý như đau khớp thái dương hàm, đau đầu, đau răng, đau dây thần kinh số V, u xoang,… cũng có thể bị chẩn đoán nhầm với viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm.

8. Cách điều trị viêm mũi xoang xuất tiết

8.1. Chữa viêm xoang mũi xuất tiết bằng thuốc

Bệnh có thể được điều trị bằng thuốc Tây có tác dụng loại bỏ các triệu chứng khó chịu do bệnh viêm mũi xoang xuất tiết gây ra. Trường hợp nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm trùng, thuốc kháng sinh có thể được chỉ định với tác dụng ức chế vi khuẩn gây bệnh, nhờ đó mà cải thiện tình trạng sưng viêm, phù nề và làm giảm tiết dịch trong mũi xoang, giúp người bệnh bớt nghẹt mũi.

Một số loại thuốc có thể được dùng là:

• Kháng sinh Histramine H1: Nhóm thuốc này có tác dụng chống dị ứng, giảm sản xuất dịch nhầy, chống nghẹt mũi. Các thuốc kháng histamin H1 thường được sử dụng trong điều trị bệnh viêm mũi xoang xuất tiết là Loratadin hay Desloratadin. Thuốc có thể gây buồn ngủ và một số tác dụng phụ khác do đó người bệnh không nên lạm dụng thuốc kháng histamin H1 trong thời gian dài.
• Thuốc co mạch: Argyrol là thuốc thường dùng và có tác dụng làm khô se bề mặt niêm mạc mũi, cải thiện tình trạng xung huyết trong mũi xoang.
• Thuốc corticoid: Nhóm thuốc này được sử dụng trong ngắn hạn có tác dụng giảm viêm. Polydexa hay Collydexa có thể được bác sĩ chỉ định để chữa viêm mũi xoang xuất tiết. Người bệnh cần sử dụng đúng chỉ dẫn của bác sĩ, tránh sử dụng kéo dài.
• Thuốc giảm đau: Được sử dụng với trường hợp bị đau nhức mũi hoặc đau đầu.
• Thuốc xịt mũi, nhỏ mũi: Có tác dụng sát trùng tại chỗ, làm loãng chất nhầy trong mũi.

8.2. Chữa viêm mũi xoang xuất tiết bằng biện pháp tại nhà

Người bệnh có thể áp dụng một số mẹo chữa bệnh tại nhà sau khi hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện để tránh phát sinh các rủi ro ngoài ý muốn.

• Xông mũi bằng tinh dầu: Cách này có tác dụng tăng cường dẫn lưu chất nhầy trong xoang, giúp cải thiện nhanh tình trạng nghẹt mũi cho người bệnh đồng thời giúp diệt khuẩn, kháng viêm. Người bệnh có thể dùng tinh dầu như dầu sả, dầu cây trà, tinh dầu bạc hà hay dầu oải hương.  
• Dùng cây cứt lợn (hoa ngũ sắc): Dân gian đã dùng loại cây này trong các bài thuốc điều trị bệnh viêm mũi xoang xuất tiết, viêm xoang, viêm mũi dị ứng. Cây cứt lợn có chứa nhiều tinh dầu có khả năng sát khuẩn, giảm phù nề và làm thông thoáng mũi xoang. Người bệnh có thể dùng lá cây giã lấy nước cốt, nhỏ trực tiếp vào trong mũi mỗi ngày 2 – 3 lần để chữa viêm mũi xoang xuất tiết tại nhà.
• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý hàng ngày không chỉ giúp sát trùng, giảm xung huyết mà còn có tác dụng làm loãng chất nhầy, giúp giảm  nghẹt mũi.

Người bệnh có thể dùng sản phẩm xịt rửa mũi xoang và viên uống giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nhanh các triệu chứng của bệnh viêm xoang. Sản phẩm xịt rửa xoang mũi cho người lớn có chứa Natri clorid, natri benzoat, polysorbate, tinh dầu bạc hà, nước tinh khiết sẽ giúp vệ sinh làm sạch xoang mũi giúp ngăn ngừa và làm giảm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng như ngạt mũi, chảy nước mũi làm thông thoáng đường thở, đào thải dịch nhầy và loại bỏ tác nhân gây viêm mũi xoang. Đồng thời hỗ trợ, làm giảm triệu chứng của viêm mũi, viêm xoang, giúp làm giảm đau đầu, nhức hốc mắt do viêm xoang và còn giúp phòng ngừa sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi xoang, phòng tránh các bệnh đường hô hấp. 

Với trẻ em (có thể dùng được cho trẻ em từ 3 tháng tuổi trở lên) có thể dùng xịt rửa mũi có chứa Natri clorid, natri benzoat, polysorbate, tinh dầu tràm, nước tinh khiết sẽ giúp vệ sinh mũi hàng ngày giúp loại bỏ gỉ mũi, chất nhầy và loại bỏ tác nhân gây viêm mũi xoang, làm sạch và thông mũi, phòng ngừa và làm giảm sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi dị ứng, viêm xoang; làm ẩm, phục hồi độ ẩm tự nhiên của niêm mạc mũi giúp làm giảm tình trạng khô mũi, giảm kích ứng đặc biệt trong thời tiết hanh khô, phòng điều hòa. Và giúp phòng ngừa sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi xoang, phòng tránh các bệnh đường hô hấp. 

Để hỗ trợ tăng sức đề kháng, hỗ trợ giảm các biểu hiện sốt, ho, đờm và tạo lá chắn virus, vi khuẩn phát triển gây bệnh viêm mũi, viêm xoang, viêm họng mãn tính thì người bệnh có thể chọn sản phẩm viên uống chứa 100% thảo mộc là Xuyên tâm liên, Thanh hao hoa vàng, Đinh hương, Hoa hòe, Sài hồ, Cam thảo, Đông trùng hạ thảo, Diếp cá, Gừng, Mã đề, Hoàng cầm. Đồng thời sản phẩm sẽ hỗ trợ giảm nguy cơ mắc cúm thông thường, viêm họng, viêm phế quản ở người có sức đề kháng kém. 

Viêm mũi xoang xuất tiết cần được điều trị để tránh bệnh phát triển nặng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh và có biến chứng nguy hiểm. 

>> Xem thêm: Viêm xoang gây sưng mặt và cách cải thiện bệnh hiệu quả

Nguồn tham khảo:

[1]. Learn about exudative nasopharyngitis. https://www.vinmec.com/en/news/health-news/learn-about-exudative-nasopharyngitis/

[2]. [Comparative characteristic of different methods of conservative treatment of exudative rhinosinusitis]. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21191343/