Bệnh viêm xoang ở trẻ em: Những điều cha mẹ cần biết

Viêm xoang là bệnh lý tai mũi họng thường gặp ở mọi người mọi lứa tuổi nhưng viêm xoang ở trẻ em thì thường gặp ở những trẻ dưới 6 tuổi suy dinh dưỡng, gầy yếu, cơ địa dị ứng, thường xuyên mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên, viêm mũi dị ứng,… do điều trị không khỏi, lâu ngày dẫn đến viêm xoang. Cùng tìm hiểu về bệnh lý này ở trẻ em để cha mẹ biết điều trị đúng cách. 

1. Nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ em

Các xoang có cấu trúc là những khoang rỗng được bao phủ bởi lớp niêm mạc, có vai trò rất quan trọng, không chỉ giúp làm nhẹ khối xương mặt, lọc và làm ẩm không khí vào mũi mà còn còn giúp cộng hưởng âm thanh, tạo cho mỗi người giọng nói đặc trưng.

Viêm xoang ở trẻ em xảy ra do nhiều nguyên nhân trong đó phổ biến nhất là virus, vi khuẩn và nấm. Các vi khuẩn thường gặp là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, E.coli, Klebsiella,… Khi các vi khuẩn này di chuyển ngược dòng từ vùng hầu họng lên các xoang rồi gây tình trạng viêm xoang cho trẻ.

Viêm xoang ở trẻ có thể do một số bệnh lý gây ra, do điều trị không khỏi, kéo dài dai dẳng làm niêm mạc mũi trẻ bị phù nề, lỗ thông mũi xoang bị tắc dẫn đến ứ đọng dịch trong xoang, lâu ngày dẫn đến viêm xoang:

• Viêm đường hô hấp trên: Trẻ có triệu chứng ho, ngạt mũi, chảy mũi, sốt nhẹ, trẻ mắc bệnh nhiều đợt trong năm, có khi uống hết thuốc bệnh lại tái phát.
• Viêm mũi dị ứng: Trẻ suốt ngày khò khè, chảy mũi, nước mũi trong, kèm ran ở phổi.
• Hen phế quản: Do phế quản co thắt, trẻ khó thở từng cơn, khó thở ở thì thở ra.
• Suy giảm miễn dịch: thường gặp ở những trẻ có cha mẹ mắc AIDS.
• Trẻ có các bất thường giải phẫu về hốc mũi như vẹo vách ngăn, quá phát VA vòm, VA vòi… 

2.Triệu chứng viêm xoang ở trẻ nhỏ

Khi trẻ chào đời, hệ thống xoang chưa hoàn thiện, cụ thể là trẻ chỉ có xoang sàng nằm ở khu vực trên hốc mũi, giữa hai bên mắt, dưới trán một chút. Hệ thống xoang sẽ phát triển và dần hoàn thiện khi xoang hàm xuất hiện lúc trẻ được 3 -4 tuổi, xoang bướm và xoang trán hình thành khi trẻ 7 – 8 tuổi. Do kích thước xoang của trẻ rất nhỏ nên các triệu chứng bệnh viêm xoang ở trẻ sẽ không đặc hiệu như người lớn và trẻ không tả được chính xác triệu chứng nên khó khai thác bệnh sử để chẩn đoán bệnh gặp nhiều khó khăn.

Cha mẹ có thể nghi ngờ trẻ mắc xoang nếu sau một đợt viêm đường hô hấp cấp kéo dài trên một tuần, trẻ vẫn còn các triệu chứng như sốt nhẹ, nước mũi có màu vàng hoặc xanh đặc, có mùi hôi hay bị ho nhiều vào ban đêm, dễ nôn ọe, hơi thở ngắn do bị nghẹt mũi, hay ngủ ngáy, quấy khóc, ngủ không ngon giấc, mắt có quầng thâm, cơ thể mệt mỏi. Với trẻ lớn hơn thì thấy trẻ than phiền bị đau đầu, nặng vùng mặt, phù nề quanh mắt, đau răng,…

Viêm xoang ở trẻ cũng chia thành 3 giai đoạn là:

• Viêm xoang cấp tính: Thời gian bệnh kéo dài dưới 4 tuần
• Viêm xoang bán cấp: Thời gian bệnh kéo dài từ 4 – 8 tuần
• Viêm xoang mạn tính: Thời gian bệnh kéo dài ít nhất từ 8 – 12 tuần dù có được điều trị. Ở giai đoạn này các triệu chứng bệnh kéo dài nhưng mức độ rầm rộ ít hơn. Trẻ bị sốt nhẹ từng đợt, ho kéo dài, khàn tiếng, đau tai, ù tai, ngạt mũi, sổ mũi, mũi mất khả năng ngửi mùi,…

3. Những biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm xoang ở trẻ

Trẻ em bị viêm xoang nếu không được phát hiện kịp thời và đúng cách thì có thể gây biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm họng mạn tính, viêm tai giữa ứ dịch, polyp mũi
• Viêm phế quản mạn tính, hen suyễn, bệnh nhức đầu dai dẳng
• Viêm dây thần kinh thị giác sau nhãn cầu, viêm tấy ổ mắt, viêm mí mắt, viêm túi lệ
• Viêm cốt – tủy xương, viêm tắc tĩnh mạch hang
• Viêm màng não, viêm não, áp xe não

4. Điều trị viêm xoang ở trẻ em như thế nào?

Điều trị viêm xoang trẻ em tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ và thời gian mắc bệnh. Đối với viêm xoang cấp thời gian điều trị thường là khoảng 7 – 14 ngày, với  trường hợp viêm xoang mạn tính có thể kéo dài 4 – 6 tuần. Cùng với điều trị này thì còn cần cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, dị ứng, bất thường cấu trúc giải phẫu vùng mũi… nguyên nhân khiến cho tình trạng viêm mũi xoang nặng hơn hoặc khiến bệnh thường xuyên tái phát.

• Các loại thuốc đặc trị như kháng sinh, kháng viêm, kháng dị ứng thường được dùng để điều trị và sử dụng nước muối sinh lý hay nước biển sâu để làm vệ sinh mũi thường xuyên giúp cho việc dẫn lưu chất nhầy trở nên dễ dàng hơn.
• Phương pháp phẫu thuật chỉ được áp dụng trong trường hợp bệnh không cải thiện hay thường xuyên tái phát dù đã điều trị đúng và đủ thời gian. Bác sĩ sẽ quyết định nạo VA, mở rộng lổ thông xoang, loại bỏ những bất thường giải phẫu trong hốc mũi, cắt bỏ polyp… tùy vào từng trường hợp, nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ. 

5. Phòng tránh bệnh viêm xoang ở trẻ em

5.1. Điều trị triệt để bệnh cảm lạnh, viêm mũi ở trẻ

Nếu nguyên nhân gây viêm xoang mũi ở trẻ em là do bệnh cảm lạnh, viêm mũi kéo dài không được điều trị tốt thì khi trẻ gặp những bệnh lý này cần đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế. Bác sĩ sẽ chẩn đoán nguyên nhân chính xác để điều trị dứt điểm, ngăn ngừa viêm nhiễm lan rộng đến các xoang, không nên tự ý mua thuốc điều trị hoặc tự ý ngưng thuốc điều trị không đúng theo chỉ định của bác sĩ.

5.2. Tránh xa tác nhân dị ứng

Với những trẻ bị dị ứng hô hấp thì cần bảo vệ trẻ tránh xa tác nhân dị ứng và các yếu tố cộng hưởng dẫn đến viêm đường hô hấp như khói thuốc lá, phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn,…

5.3. Bảo vệ hệ hô hấp

Cha mẹ nên chú ý bảo vệ hệ hô hấp của trẻ để phòng ngừa bệnh về đường hô hấp nói chung và viêm xoang nói riêng:

• Tránh cho trẻ tiếp xúc với những người có triệu chứng viêm đường hô hấp.
• Dạy trẻ cách đánh răng, súc họng, rửa tay thường xuyên trước khi ăn và sau khi ra ngoài, tiếp xúc với người ốm.
• Vệ sinh mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý hàng ngày.
• Giữ gìn nhà cửa, phòng của trẻ thông thoáng, sạch sẽ, hạn chế dùng máy lạnh hoặc nuôi vật nuôi trong nhà.
• Cho trẻ đeo khẩu trang khi đi ra ngoài đường.
• Tạo độ ẩm không khí bằng máy tạo độ ẩm nếu không khí nơi trẻ sinh hoạt, học tập bị khô.

Cha mẹ có thể dùng xịt rửa mũi có chứa Natri clorid, natri benzoat, polysorbate, tinh dầu tràm, nước tinh khiết sẽ giúp vệ sinh mũi hàng ngày giúp loại bỏ gỉ mũi, chất nhầy và loại bỏ tác nhân gây viêm mũi xoang, làm sạch và thông mũi, phòng ngừa và làm giảm sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi dị ứng, viêm xoang; làm ẩm, phục hồi độ ẩm tự nhiên của niêm mạc mũi giúp làm giảm tình trạng khô mũi, giảm kích ứng đặc biệt trong thời tiết hanh khô, phòng điều hòa. Và giúp phòng ngừa sổ mũi, ngạt mũi, viêm mũi xoang, phòng tránh các bệnh đường hô hấp. Sản phẩm có thể dùng được cho trẻ em từ 3 tháng tuổi trở lên an toàn và hiệu quả. 

Trên đây là những thông tin về bệnh viêm xoang ở trẻ em. Khi trẻ mắc phải căn bệnh này sẽ cảm thấy khó chịu và có thể gây biến chứng nguy hiểm, do đó cha mẹ cần phải điều trị sớm cho con để tránh bệnh tiến triển nặng.

Nguồn tham khảo:

[1]. Pediatric Sinusitis. https://www.enthealth.org/conditions/pediatric-sinusitis/

[2]. Sinusitis in Children. https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=sinusitis-in-children-90-P02063

[3]. Sinusitis in Children. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/sinusitis-in-children